Het probleem van het handhavingstekort in het auteursrecht wordt door verschillende landen anders benaderd. De EU, Nederland en andere lidstaten denken na over of hebben allemaal een andere wetstechnische oplossing bedacht voor dit probleem.
De Europese Raad van Ministers stelt in haar onlangs gepresenteerde ontwerp-resolutie onder meer dat de onderhandelingen over ACTA gaande zijn en dat de Commissie en lidstaten aangespoord worden om verdragen te sluiten die intellectuele eigendom verder beschermen. De Raad lijkt hiermee in elk geval niet tegen de geheime onderhandelingen over ACTA. Dat verdrag is er nog niet, maar zal een grote rol gaan spelen bij de beleidscontouren van de EU en de deelnemende lidstaten.
De Raad herhaalt in paragraaf 18 het inmiddels bekende idee dat auteursrechtinbreuk op internet het ontstaan van legale alternatieven zou beperken. Hiermee lijkt de Raad vast te houden aan pogingen om de auteursrecht inbreuken eerst te willen beëindigen voordat er legale alternatieven hoeven te komen. Dit terwijl het Nederlandse beleid er juist op gericht lijkt te zijn, gezien de kabinetsreactie op het rapport van de Commissie Gerkens, om pas tot strengere handhaving over te gaan nadat er legale alternatieven ontwikkeld zijn. Dit lijkt ook de meest aangewezen weg. Ook de industrie moet bijdragen aan nieuwe wegen, in plaats van enkel de vraag te stellen of er meer kan worden gehandhaafd.
Inmiddels is er in opdracht van het WODC door het CIER een inventariserend onderzoek verricht naar de regelingen en initiatieven voor de aanpak van illegale filesharing in Duitsland, Frankrijk en Engeland. “In Duitsland is gekozen voor een overwegend strafrechtelijke aanpak van filesharing. Het Franse regime voorziet in de oprichting van een nieuw administratief orgaan dat met een nieuwe sanctiebevoegdheid wordt bekleed. In Engeland stelt de regering een aanpak voor van een combinatie van nieuwe door ISP’s op te leggen sancties enerzijds, en een civielrechtelijke aanpak anderzijds, waarbij de afgifte van data voor civiele procedures wordt vereenvoudigd. In de eerste twee gevallen wordt filesharing aangemerkt als een probleem van een meer maatschappelijke aard, wat zich uit in een sterkere overheidsbetrokkenheid en duidelijke sancties. In het Britse regime ligt de nadruk op het private karakter van filesharing zonder toestemming van de rechthebbenden. Nadruk ligt op het civiele geschil, dat beslecht kan worden met verbodsacties of vorderingen tot schadevergoeding.”
Ook uit dit onderzoek blijkt dat ‘de bekende’ problemen blijven bestaan. Data en databescherming blijft problematisch. Afgifte van data door ISP’s in civiele danwel strafrechtelijke of administratiefrechtelijke procedures behoort hierbij in de verschillende landen wel uitdrukkelijk tot de mogelijkheden. Deze problemen worden nogmaals bevestigd in een onderzoek van Europese Commissie over de bescherming van privacy in verhouding tot de online handhaving van auteursrecht. Daarnaast is het onduidelijk of filesharing juridisch gezien wel altijd illegaal is. Soms is de wettelijke bepaling techniek-afhankelijk waardoor het niet illegaal is en soms is de verspreiding op zichzelf niet illegaal, bijvoorbeeld omdat er op de content zelf geen auteursrecht op rust. Tenslotte, en dat is mogelijk het belangrijkste in dit opzicht: een sanctieregime kan niet op zichzelf staan, alle onderzochte landen benadrukken dit. De industrie zal met exploitatiemodellen moeten komen, zodat internetgebruikers kunnen worden voorzien in hun behoefte aan online beschikbare media.
Het lijkt er op dat de Raad en de lidstaten het eens zijn over de vraag dat er iets moet gebeuren met de handhaving van auteursrecht. Over de manier waarop die handhaving uitgevoerd moet worden, verschillen de meningen nogal. Een strafrechtelijke danwel civiele aanpak kan voor de rechtsbescherming van de burger een verschil maken. Al zal dat in de praktijk ook afhangen van de vraag hoe men de verschillende handhavingsmechanismen in zal zetten. De discussie zal meer toe moeten naar de basis, de ratio achter de wetgeving: waarom hebben wij die auteursrechtelijke regelingen en welke rol zou de huidige maatschappelijke ‘online’ ontwikkeling en de daarmee gepaard gaande informatievrijheid en uitwisseling van informatie daarin moeten spelen?