Onlangs presenteerde Eurocommissarissen Reding (telecommunicatie) en Kuneva (consumentenbelangen) hun digitale agenda. Hoewel er nog weinig inhoudelijk bekend is over hun plannen was één zin in die agenda genoeg voor een storm aan publiciteit.
Wat hadden de Eurocommissarissen gewaagd op de agenda te zetten:
“De beginselen van consumentenbeschermingsregels ook van toepassing verklaren op licentieovereenkomsten voor producten zoals gedownloade virusbeschermingssoftware, games of andere inhoud die onder een licentie valt. Licentieverlening moet de consument dezelfde basisrechten garanderen als wanneer hij een product koopt: het recht een product te ontvangen dat functioneert onder eerlijke handelsvoorwaarden.”
De reacties vanuit de softwareindustrie waren enigszins voorspelbaar. Software zou geen produkt zijn dat je koopt, maar waarop een gebruiksrecht verkregen wordt. Alleen al daarom zouden dergelijke garanties ongepast zijn. De logica daarvan ontgaat mij enigszins en het is een wat gekunstelde juridische redenering. Het gaat om het betrekkelijk eenmalig leveren van een prestatie tegen een bepaalde vergoeding, dat het misschien niet om een koopovereenkomst gaat doet er niet vanaf dat de afnemer van die prestatie bepaalde verwachtingen van die prestatie (zijnde software met bepaalde functionaliteit) mag hebben gedurende een zekere periode. Wat de redelijkerwijze te verwachten levensduur van software ook moge wezen. Volgens de Eurocommissarissen is die ten minste twee jaar, wat mij niet onredelijk voorkomt. Op Ius Mentis maakte Arnoud Engelfriet al volkomen terecht korte metten met dit verhaal van de BSA.
Eveneens wat voorspelbaar was het misbaar vanuit de open source hoek. Want gemeenschappelijk ontwikkelde software zou er niet onder moeten vallen. Waarmee de desbetreffende open source evangelisten zichzelf, althans, het fenomeen open source, tekort doen. Want het open source ontwikkelmodel zou toch inherent betere kwaliteit opleveren? “Given enough eyeballs, all bugs are shallow” is een uitspraak die aan Linus Torvalds wordt toegeschreven. En volgens mij zullen de (nog niet eens concreet voorgestelde) regels niet snel toegepast worden op iets wat je gratis hebt gekregen. Ja, als het bij een betaalde dienst zat, zoals een ondersteuningscontract, dan is het voorstelbaar dat een dergelijke garantieregeling van toepassing is. In het kader van de klassieke gratis download van open source software is het moeilijk voorstelbaar, dat een dergelijke regeling zo toegepast kan worden. Alle waar naar zijn geld. Ook rechters hebben gezond verstand.
Veel interessanter is de mogelijke invloed van een dergelijke regeling op het bedrijfsmodel van softwarehuizen en ISVs, zeker als dit toegepast zou worden buiten de sfeer van het consumentenrecht (wat momenteel in het geheel niet aan de orde is). Want op dit moment is het ondanks de marktvraag naar een ander bedrijfsmodel veel interessanter om licenties te ‘verkopen’, of juridisch juister: tegen vergoeding gebruiksrechten te verlenen. De toepasselijke boekhoudkundige regels zijn van dien aard dat de winst uit dergelijke transactie onmiddellijk genomen mogen worden, terwijl de winst uit een dienstverleningsovereenkomst pas genomen mag worden als de dienstverlening succesvol is afgenomen. En dit is precies de reden waarom licentieovereenkomsten altijd los worden gezien van bijvoorbeeld implementatieovereenkomsten. Invoering van een dergelijke regeling, zelfs als die beperkt wordt tot consumenten, zou dan ook het heilzame effect hebben dat deze perverse boekhoudkundige prikkel op het weinig duurzaam licenties over de toonbank schuiven, in kracht afneemt. Want wie rekening moet houden met eisen tot herstel, zal niet al die winst bij de levering mogen nemen, maar pas bij afloop van de wettelijke garantietermijn van twee jaar. Let wel, het gaat daarbij om verborgen gebreken, dus gebreken die men redelijkerwijze bij levering van de software niet had kunnen constateren. Een dergelijke garantie sluit nog steeds niet uit dat afzonderlijke onderhouds- en ondersteuningscontracten worden gesloten, hoewel dat bij consumentensoftware wat minder gebruikelijk is.
Bij invoering van een wettelijke garantietermijn wordt het opeens aantrekkelijk voor leveranciers om net dat stapje extra te doen. Het risicoprofiel is immers al veranderd en waarom dan niet meteen andere toegevoegde waarde leveren die bij dit veranderde risicoprofiel past.
Afbeelding copyright Davidology @ Flickr