Het rechtsgebied rondom aanbestedingen kent een langdurige en uiteenlopende ontwikkeling. Op Europees vlak gebeurt er een hoop en onze overheid is al bijna een decennium bezig om deze regels te vertalen naar nationale wetgeving. Eerst met de twee besluiten (Bao en Bass) en daarna met een mislukt wetsvoorstel voor een Aanbestedingswet. Deze lappendeken aan reglementen en een gebrek aan een uniforme Aanbestedingswet zorgt voor een gebrek aan rechtszekerheid en onduidelijkheid over de spelregels. Nu ligt er een nieuw wetsvoorstel. De historie van de Nederlandse Aanbestedingswet, de actuele discussie rondom het meest recente wetsvoorstel en de slagingskans van dit wetsvoorstel worden hieronder besproken.
Wetsvoorstel 1
Even een stukje historie. Alweer in juni 2006 werd het eerste wetsvoorstel van de Aanbestedingswet gepubliceerd. Na een lange behandeling in de Tweede Kamer mislukte de poging om tot een nieuwe Aanbestedingswet te komen, toen in 2008 het wetsvoorstel definitief werd verworpen door de Eerste Kamer.
Wetsvoorstel 2
Nu ligt er het wetsvoorstel Aanbestedingswet 2.0, dat een open consultatieronde in 2009 heeft doorlopen en in 2010 door de Tweede Kamer in behandeling is genomen.
Publieke discussie
Een groot verschil met het eerste wetsvoorstel is dat de regels voor aanbestedende diensten onder de aanbestedingsgrens niet meer verplicht zijn, maar meer als handreikingen worden vormgegeven. Dit oogst een hoop kritiek vanuit ondernemersorganisatie MKB Nederland en VNO-NCW, die dit veel te vrijblijvend vinden. Het bedrijfsleven heeft behoefte aan een eenduidig, uniform wettelijk kader. Verder heeft het bedrijfsleven behoefte aan het tegengaan van het onnodig clusteren van opdrachten, zodat kleinere ondernemers niet worden uitgesloten.
Het bedrijfsleven is wel blij met de uniforme regels boven de aanbestedingsgrens met meer aandacht voor redelijkheid en proportionaliteit. Ook zijn zij blij met het voornemen een klachtenregeling in te voeren, waardoor aanbestedingsfouten tussentijds kunnen worden bijgesteld.
In reactie op deze kritiek op deze publieke discussie komt Minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) in december 2010 met de aankondiging de regels in het wetsvoorstel ‘op een aantal punten’ verder te willen aanscherpen.
Uit zijn recente brief van 16 februari 2011 blijkt dat hij een Nota van Wijziging aan het voorbereiden is. Zo wil hij, om de toegang van ondernemers tot opdrachten te verbeteren de reikwijdte van de geldende principes nog verder verduidelijken, in het wetsvoorstel opnemen dat het proportionaliteitsbeginsel ook slaat op het samenvoegen van opdrachten en de contractvoorwaarden.
De Minister geeft aan administratieve lastenverlichting voor het MKB erg belangrijk te vinden. Dat is ook de reden geweest voor een uniforme eigen verklaring aan de kant van de aanbestedende diensten en werkt door in het feit dat enkel de geselecteerde of winnende ondernemer zelf bewijsstukken hoeft te overleggen. Verder wil hij het mogelijk maken voor de ondernemer om een objectieve motivering te vragen ter onderbouwing van de gemaakte keuze voor een bepaalde procedure door de aanbestedende dienst.
De vraag of het nieuwe wetsvoorstel het nu wel zal redden zal alleszins afhangen van de Nota van Wijziging die de Minister nu aan het voorbereiden is. Uit zijn brief maak ik op dat deze er nu snel aankomt. Volgens eerdere berichten had deze er al voor 1 januari 2011 moeten zijn.
Hoewel het speculeren blijft schat ik de kans dat de Aanbestedingswet er deze keer toch komt positief in. Het vorige wetsvoorstel lag zowel van de kant van het bedrijfsleven als van de kant van de overheid zwaar onder vuur. Zo was daar in 2008 de paginagrote advertentie in de volkskrant van de NEVI ondertekend door 250 ambtenaren uit het inkoopveld die vreesden voor verlamming van de dagelijkse inkooppraktijk, een toename van administratieve lasten, juridische procedures en verspilling van overheidsgelden.
Dat soort taferelen verwacht ik bij dit wetsvoorstel niet. Al met al lijkt er deze keer een betere balans gevonden te zijn tussen de ondernemer die graag in de gelegenheid wil worden gesteld om te kunnen concurreren en de overheid die graag slim wil inkopen.
Als het wetsvoorstel dit keer wel de ronde van Kamerbehandeling overleeft en het wetsvoorstel wordt aangenomen door de Tweede Kamer, zal de finale fiat nog moeten komen van de Eerste Kamer. In deze laatste ronde kan het wetsvoorstel niet meer worden aangepast, maar enkel goed- of afgekeurd worden op basis van deugdelijkheid en samenhang met andere wetten. Het zal dus nog even spannend blijven, maar ik verwacht dat 2011 zomaar eens het jaar van de nieuwe Aanbestedingswet kan worden.