Het VU medisch centrum heeft in samenwerking Tv-producent Eyeworks met via 35 op afstand bedienbare camera’s, cameratoezicht op een bijzondere wijze benut. Was het de bedoeling om diefstal van medische apparatuur of medicijnen te ontdekken?, de dief op heterdaad te betrappen? Nee, het meeluisteren en meekijken van behandelingen en gesprekken van de patiënten had ten doel een ziekenhuis-realityserie voor RTL te verlevendigen met spannende verhalen.
Het is op zijn minst bijzonder te noemen dat het VU medisch centrum in Amsterdam toestemming heeft gegeven voor opnamen op de Spoedeisende Hulp zonder dat duidelijke afspraken zijn gemaakt over voorafgaande toestemming van de betrokkenen, zowel personeel als patiënten en hun begeleiders.
Het betreft hier toch vaak zeer gevoelig persoonlijk materiaal, bijzonder gevoelige gegevens die als speciale categorie in de Wet bescherming persoonsgegevens ook om bijzondere bescherming vragen. Het verwerken van die gegevens, en daarvan is sprake bij het opnemen van beelden en gesprekken, opslaan en verspreiden, is niet toegestaan zonder voorafgaande toestemming van die personen.
Ook andere gerechtvaardigde gronden om tot de verwerking over te gaan zijn niet van toepassing en een beroep op bijvoorbeeld de journalistieke vrijheid lijkt mij in dit geval verre van aanvaardbaar en in ieder geval niet van toepassing op de rol van het Medisch centrum.
Dat betekent dat al de handelingen van Eyeworks en VU medisch centrum in strijd met de wet waren en dat geldt niet alleen voor de geselecteerde opnames voor eventuele uitzending.
Voor die opnames werd, werd volgens RTL voorafgaand toestemming voor het gebruik in het programma gevraagd aan de betrokkenen. Dat is echter niet wat in de wet wordt verstaan als voorafgaande toestemming. De verwerking van de persoonsgegevens begint al bij de vastlegging van die gegevens door camera en geluidsopnames ook al wordt er niets mee gedaan. De betrokkenen dienden dan ook voorafgaand aan enige actie van Eyeworks om hun toestemming tot medewerking te worden gevraagd.
Overigens is het nog maar de vraag of Eyeworks zich geroepen voelt of er aan gedacht heeft om ook de medewerkers van het medisch centrum en de begeleiders van de patiënten om toestemming te vragen.
Eyeworks zou zich beter dienen te informeren over de ethische en juridische belemmeringen voordat tot het maken van zo’n programma wordt besloten. Van het VU medisch centrum mag wat mij betreft nog meer zorgvuldigheid worden verwacht gezien hun ethische, morele en juridische verantwoordelijkheid. Daarnaast dient de medische gedragscode geen ruimte te laten voor dit soort vermaakindustrie.
Betrokkenen mogen verwachten dat zij in een opvang voor spoedeisende hulp juist in een bijzonder beschermde en private omgeving zijn waar uitermate zorgvuldig met hun persoonlijke informatie wordt omgegaan in plaats van mee te moeten spelen in een medische “Truman show”.
Met name de zorgsector zou zich bewust moeten zijn van de kwetsbaarheid van de betrokkenen.
De bijzondere positie van de zorgsector in de privacyregelgeving zal op 23 maart a.s. in een Mitopics seminar aan de orde worden gesteld.