Op 24 september j.l. brachten Nictiz en het NIVEL de eerste eHealth monitor voor Nederland uit (http://www.nictiz.nl/page/Publicaties/eHealth-monitor). De algemene conclusie luidt: er is nog veel te doen rondom de invoering van eHealth in de Nederlandse gezondheidszorg. Details die in de algemene conclusie werden benadrukt waren onder andere:
aandacht voor technische randvoorwaarden en voor het creëren van draagvlak. Onderstaand wordt ingegaan op de uitdagingen rondom deze valide aanbevelingen.
Interoperabiliteit
Een van de belangrijkste technische randvoorwaarden van eHealth is interoperabiliteit met de staande informatievoorziening. Oftewel, hoe kan eHealth geïntegreerd worden met bestaande hard- en software. Zo heeft de introductie van iPads pas zin als er een draadloos netwerk aanwezig is. Dat netwerk moet voldoende robuust zijn om de vele aanvragen voor toegang tot dat netwerk aan te kunnen en moet elke gebruiker voldoende internetsnelheid kunnen garanderen.
Met andere woorden, een eHealth toepassing implementeren, betekent veelal ook iets aanpassen in de staande informatievoorziening. Dit kan de aanschaf zijn van andere apparatuur (een server, mobiele devices, een thin client), maar ook het ontwerpen van een koppelvlak tussen de eHealth toepassing en een bestaand systeem (bv. tussen een cliëntendossier en een online behandelplatform). Hoe logisch dit ook lijkt, veel business cases voor eHealth houden geen rekening met deze indirecte kosten waardoor het traject voor onverwachte, vervelende verrassingen kan zorgen.
Draagvlak vergroten
Een organisatorische verandering zoals de introductie en het gebruik van eHealth wordt pas een succes als zorgverleners, cliënten en patiënten de bijbehorende gedragsverandering zich succesvol eigen maken. De zorginstelling moet het draagvlak onder medewerkers binnen (ondersteunend personeel, management en zorgverleners) en betrokkenen buiten (mantelzorgers, cliënten en patiënten) de organisatie vergroten. De kennis om dit te doen is binnen zorginstellingen vaak minimaal voorhanden. Communicatie- en implementatiestrategieën houden geen rekening met de persoonlijke voorkeuren en drijfveren van betrokkenen tijdens het innovatie- en implementatietraject. Betrokkenheid kan vergroot worden door te informeren en laten experimenteren. Echter, het benaderen en verwerken van informatie kan in vele vormen. Laat de gebruiker zich leiden door wat er wordt gecommuniceerd of wil de gebruiker zelf experimenteren , welke rol speelt de houding van collega’s en is de boodschap over het nut van de innovatie consistent met eerder verspreidde boodschappen zoals het beleid?
Ook het laten experimenteren met een eHealth innovatie kent meerdere smaken. Vindt de gebruiker het belangrijk dat zij weet waarom zij de innovatie dient te gebruiken, wat het nut van de innovatie is, hoe de innovatie de kwaliteit van leven vergroot, of dat de innovatie gemakkelijk te gebruiken is?
Betrokkenen reageren verschillend op verschillende triggers. Zonder deze interactiepatronen in kaart te brengen, is het vergroten van draagvlak het lossen van een schot hagel.
Kleine stapjes
De aanbevelingen uit de eHealth monitor 2013 klinken aannemelijk, maar waar begin je nu als organisatie om eHealth succesvol in gebruik te laten nemen? Gezien de complexiteit van een deel van de aanbevelingen lijkt het raadzaam om in kleine stappen te innoveren. Dus NIET in een keer de alle hardware vervangen. NIET in een keer naar een papierloze organisatie. NIET in een keer alle behandelaren aan de online behandelingen. NIET in een keer alle verpleegkundigen aan de iPad. Interoperabiliteit en draagvlak kunnen het beste in kleine stappen bewerkstelligt worden. Door de kleine successen te delen en op basis van voortschrijdend inzicht projectuitvoering te optimaliseren, wordt eHealth onderdeel van de Nederlandse gezondheidszorgcultuur.
Samenvattend
In de eHealth monitor 2013 staat meerdere malen dat er nog veel te doen is om eHealth ingebed te krijgen in het Nederlandse zorgaanbod. Wat daarin opvalt is dat er vooral aandacht besteed dient te worden aan interoperabiliteit van eHealth met bestaande systemen en standaarden en het managen van draagvlak onder zorgprofessionals, cliënten, patiënten, bestuurders en management. Deze twee uitdagingen vereisen echter een heftige investering in het organisatiekapitaal. Door in kleine stappen te innoveren faseert de oude IT geleidelijk uit. Kleine stappen maken vereiste gedragsveranderingen voor alle medewerkers van de organisatie behapbaar en vergroten draagvlak voor toekomstige innovatieprojecten. De tijd om eHealth daadwerkelijk onderdeel te maken van de bedrijfsvoering van zorginstellingen is aangebroken!
De gehele eHealth monitor 2013 is hier te lezen.