Totstandkoming van overeenkomsten en de uitleg van contractsbepalingen, het voorkomen van rechtsverwerking en de rechten van schuldeisers bij niet-nakoming van afspraken. Deze drie thema’s zijn geregeld voorwerp van geschillen die aan de rechter worden voorgelegd. Enkele ‘leuke’ recente uitspraken zijn voor u op een rijtje gezet en worden per thema in drie opeenvolgende Blog-bijdragen besproken. In deze bijdrage ligt de focus op de klachtplicht van 6:89 BW. Uit een recent vonnis van de Rechtbank Gelderland bleek eens te meer dat je tijdig moet klagen bij de wederpartij over niet (goed) nagekomen afspraken, teneinde rechten op nakoming en schadevergoeding te kunnen behouden.
Voorkomen van rechtsverwerking: de klachtplicht van 6:89 BW
Relevante contractenrechtelijke beginselen
In de vorige bijdrage werd kort stilgestaan bij het pacta sunt servanda-beginsel. Afspraken moeten worden nagekomen door de partijen die deze maakten. Gebeurt dat niet, dan heeft de wederpartij van de niet-presterende partij onder andere het recht om nakoming te vorderen. Dit recht kan worden ingeroepen gedurende vijf jaar als er een verbintenis tot “een geven of een doen” is overeengekomen, bijvoorbeeld een betalingsverplichting of een leveringsverplichting, waarna vorderingsrechten van rechtswege (meestal) verjaren. In principe kan men dus een nalatige wederpartij gedurende een periode van vijf jaar nog aan zijn afspraken houden. Ten minste, als daarbij rekening wordt gehouden met de wettelijke klachtplicht, zoals die bijvoorbeeld is opgenomen in 6:89 BW: “De schuldeiser kan op een gebrek in de prestatie geen beroep meer doen, indien hij niet binnen bekwame tijd nadat hij het gebrek heeft ontdekt of redelijkerwijze had moeten ontdekken, bij de schuldenaar ter zake heeft geprotesteerd.” De omstandigheid waarin een partij geen vordering tot nakoming (en andere rechtsvorderingen/remedies) meer kan instellen jegens zijn wederpartij heet in juridisch jargon rechtsverwerking. Een aantal vragen doet zich voor bij lezing van artikel 6:89. Wat is een bekwame tijd voor het ontdekken van een gebrek? In welke gevallen zou een schuldeiser “redelijkerwijze” een gebrek moeten ontdekken? Hoe moet een “protest” eruit zien? De termijn waarbinnen geklaagd moet worden is naar zijn aard flexibel. De staande leer van de Hoge Raad is dat met alle relevante omstandigheden van het geval rekening moet worden gehouden. Daarbij spelen bijvoorbeeld een rol: de rechtsverhouding tussen partijen, de juridische kennis en kunde waarop partijen zich hebben kunnen verlaten en de aard en de waarneembaarheid van het aanwezige gebrek.
Spitters/Electel
De Rechtbank Gelderland deed op 19 november 2014 uitspraak in de zaak die Spitters Elektrotechniek had aangespannen tegen softwareleverancier Electel. Spitters was eerder met Electel overeengekomen dat laatstgenoemde een aan de hand van Spitters’ wensen ingeregeld standaard-softwarepakket zou leveren dat Spitters kon gebruiken voor planning en ondersteuning bij het aanleggen van glasvezelnetwerken. Het softwarepakket zou in ieder geval bestaan uit een planningstool (Plato) en een engineeringtool (Flex-Pro). In 2008 (een exacte datum is niet terug te vinden in de uitspraak) leverde Electel de engineeringstool. Spitters wachtte met ingebruikname daarvan tot ook Plato (in 2009) werd geleverd. Na ingebruikname bleek in ieder geval de engineeringstool niet te voldoen aan de wensen van Spitters. Na enig gesteggel (in mei 2009 verstuurde Spitters een waslijst met aanpassingsverzoeken en uiteindelijk op 23 februari 2012 een ingebrekestelling) vorderde Spitters onder andere nakoming van de verplichtingen door Electel om software te leveren in overeenstemming met de wensen van Spitters. Electel verweerde zich, door onder andere te stellen dat men zicht niet herkende in de stellingen van Spitters, en dat Spitters bovendien te laat geklaagd zou hebben ter zake van de beweerde gebreken.
Ten aanzien van de klachtplicht overwoog de rechtbank dat niet gesteld noch gebleken is dat Spitters heeft geklaagd, noch dat zulks tijdig is gebeurd, en “dat van tijdige en concrete klachten over hetzij het gekochte hetzij daaraan verrichte aanpassingswerkzaamheden niet gebleken is. Er is daarmee geen moment aanwijsbaar waarop Electel in verzuim verkeerde en ontbinding van de overeenkomst gerechtvaardigd was.”. Spitters heeft dus niet voldaan aan de klachtplicht, en daarmee zijn diens verdere rechten vervallen. En dat nog wel (ruim) binnen de verjaringstermijn van vijf jaar.
Om te voorkomen dat men voor verrassingen komt te staan bij het aanspreken van een wederpartij tot (deugdelijke) nakoming, is het dus zaak om je er altijd van te vergewissen dat er is voldaan aan de klachtplicht van artikel 6:89 BW. Het devies is om zo snel als redelijkerwijs mogelijk na de levering van een prestatie te controleren of die voldoet aan de overeengekomen wensen en eisen. Blijkt dat niet het geval, moet men, wederom zo snel mogelijk, bij de leverancier te protesteren. Dat kan het beste per aangetekend schrijven gebeuren, zodat in een eventuele latere procedure bewezen kan worden dat de klacht ter zake van een geconstateerd gebrek de leverancier heeft bereikt.
Voor iedere organisatie en iedere contractmanager dus een belangrijke uitdaging om ervoor te zorgen dat als iets niet in orde is, tijdig a) de tekortkoming te constateren b) een passende reactie voor te bereiden, c) deze te communiceren, waarbij – op schrift – zonneklaar wordt gemaakt waarin de tekortkoming bestaat, al dan niet voorzien van een ingebrekestelling, en dat d) de reactie van de leverancier beoordeeld wordt en zo nodig vervolg krijgt. Als het op een informele manier of ‘halfslachtig’ aangekaart wordt, kunt u wellicht straks u niet meer beroepen op de gemaakte afspraken, of andere contractenrechtelijke remedies!
Mitopics wordt regelmatig ingeschakeld bij contracteren van IT, het proactief beheersen van de relatie tussen contractspartijen en het (voorkomen van) geschillen. Wilt u daarover meer weten, dan kunt u contact opnemen met Mitopics.